Μονή Αγίου Ραφαήλ
Επί πεντακόσια χρόνια το μαρτύριο των αγίων παρέμεινε θαμμένο στο λόφο των Kαρυών, τον κατάφυτο από ελιές λόφο, όπου σήμερα βρίσκεται το μοναστήρι. H Mονή του Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης ιδρύθηκε το 1963, σε σημείο όπου βρισκόταν βυζαντινό μοναστήρι, το οποίο όμως καταστράφηκε ολοσχερώς από Οθωμανούς στρατιώτες το 1463. Σε πολύ λίγα χρόνια από την ίδρυσή της, η μονή κατέστη ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Ορθοδοξίας, εξ αιτίας της εντονότατης θαυματουργικής δράσεως του Αγίου Ραφαήλ. H αδελφότητά της αποτελείται σήμερα από περισσότερες από σαράντα μοναχές.
H θεία πρόνοια θέλησε να φανερωθεί πέντε αιώνες αργότερα, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, όταν οι άγιοι εμφανίστηκαν σε πληθώρα κατοίκων της Θερμής, απεκάλυψαν την ιστορία της μονής και του μαρτυρίου τους και υπέδειξαν την ακριβή θέση των τάφων και των λειψάνων τους.
Οι τρεις άγιοι μαρτύρησαν κατά την επιδρομή των Οθωμανών, συνοδευόμενοι στο μαρτυρικό θάνατο και από άλλους κατοίκους της Θερμής, με αφορμή μια τοπική στάση, που επέφερε τη μανία των κατακτητών για εκδίκηση.
Mετά το μαρτύριο των αγίων και την ολοσχερή καταστροφή του μοναστηριού το 1462, στην περιοχή παρέμεινε ένα ερημοκλήσι της Παναγίας, από το οποίο σωζόταν μόνο ένα σπασμένο μάρμαρο που χρησιμοποιούνταν ως Αγία Τράπεζα. Mέχρι τη δεκαετία του 1950 είχε διατηρηθεί η παράδοση να ανεβαίνουν οι κάτοικοι της περιοχής στο εκκλησάκι ανήμερα της Λαμπροτρίτης και να τελούν τη Θεία Λειτουργία.
Mε το πέρασμα του χρόνου οι Θερμιώτες συνέδεσαν το λόφο με υπερφυσικά φαινόμενα, τα οποία αντιμετώπιζαν άλλοτε με φόβο κι άλλοτε με δέος. Πολλές φορές ο τόπος ευωδίαζε, ενώ αρκετοί ξωμάχοι έβλεπαν συχνά ένα καλόγερο να περιφέρεται στο λόφο, κάποτε μ’ ένα θυμιατήρι στο χέρι, και να χάνεται με μια λάμψη. Οι εμφανίσεις του μυστηριώδους γι’ αυτούς μοναχού ήταν τόσο συχνές, ώστε ονόμαζαν την περιοχή «καλόγερος», ταυτόχρονα με την παλιότερη ονομασία «Παναγία της Kαρυάς».
Στη δεκαετία του 1950, οι κτήτορες ζήτησαν την άδεια να χτίσουν εκκλησάκι στο ίδιο σημείο, όπου βρισκόταν το ερημοκλήσι. Κατά την εκσκαφή των θεμελίων όμως, στις 3 Ιουλίου 1959, οι εργάτες βρήκαν έναν ανθρώπινο σκελετό που ευωδίαζε, η κεφαλή του οποίου είχε τεθεί σε στρογγυλή πέτρα σαν σε μαξιλάρι. Οι εργασίες έφεραν στο φως λείψανα παλαιοχριστιανικής βασιλικής και εκκλησιαστικά μάρμαρα της κυρίως βυζαντινής εποχής και λίγα φύλλα από χειρόγραφο Ευαγγέλιο με διακόσμηση, τα οποία μόλις ήρθαν σε επαφή με τον αέρα διαλύθηκαν. O χώρος χαρακτηρίστηκε αρχαιολογικός, με αποτέλεσμα να απαγορευθεί η εκσκαφή σε ακτίνα εκατό μέτρων.
Την ίδια περίοδο οι κάτοικοι της Θερμής έγιναν αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες θαυμαστών γεγονότων. O άγιος Ραφαήλ, τα οστά του οποίου είχαν βρεθεί στον τάφο, ο άγιος Νικόλαος και η αγία Ειρήνη εμφανίζονταν σε αρκετούς χριστιανούς, αποκαλύπτοντας το όνομά τους, καθώς και τις λεπτομέρειες της ζωής, της δράσεως και του μαρτυρίου τους.
Bάσει των υποδείξεων των αγίων βρέθηκαν οι τάφοι και τα λείψανά τους, καθώς και της οσίας Ολυμπίας, η οποία είχε μαρτυρήσει το 1235, το πιθάρι, μέσα στο οποίο είχαν κάψει οι Οθωμανοί την αγία Ειρήνη, εγκόλπιο του 14ου αιώνα με την παράσταση του Χριστού Παντοκράτορα, βυζαντινά νομίσματα και το παλαιό αγίασμα της μονής, μέσα σε υπόγεια στοά, στο σημείο όπου βρίσκεται και σήμερα.
H μονή ιδρύθηκε επισήμως με Προεδρικό Διάταγμα του 1963, πεντακόσια ακριβώς χρόνια μετά το μαρτύριο των αγίων. Τα εγκαίνιά της πραγματοποιήθηκαν στις 6 Ιουλίου 1969. Στις 11 Σεπτεμβρίου του 1970 το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανακήρυξε αγίους τον Ραφαήλ, το Νικόλαο, την Ειρήνη και τους συναθλητές τους, ορίζοντας τον εορτασμό της μνήμης τους την Τρίτη της Διακαινησίμου.
Kατά την ανέγερση της μονής θεωρήθηκε σωστό να ενσωματωθούν οι τάφοι των αγίων στο καθολικό. H γεωμορφία του εδάφους δημιούργησε όμως το εξής πρόβλημα: επειδή οι άγιοι είχαν ταφεί σε απότομο σημείο του λόφου, ο τάφος του αγίου Ραφαήλ βρισκόταν πιο ψηλά από τους τάφους των υπολοίπων. Επιλέχτηκε τότε η λύση να χτιστούν δύο ναοί, ο ένας πάνω από τον άλλο. Στον επάνω ναό βρίσκεται ο τάφος του αγίου Ραφαήλ, ενώ στον κάτω (αφιερωμένο στην Παναγία) υπάρχουν οι τάφοι του αγίου Νικολάου, της αγίας Ειρήνης και του Βασιλείου, πατέρα της αγίας Ειρήνης. Στο μοναστηριακό συγκρότημα υπάρχουν επίσης ο νεόκτιστος ναός της Αγίας Μαγδαληνής, και τα παρεκκλήσια της Αγίας Σκέπης της Θεοτόκου (με μορφή κατακόμβης), του Αγίου Νεκταρίου και του Ταξιάρχη Μιχαήλ. Στη μονή ανήκει και το μετόχι του Προφήτη Ηλία, στην κορυφή του λόφου των Kαρυών.
Ιερός Ναός Πανάγιας Τρουλωτής
Σε μικρή απόσταση από τη Μυτιλήνη, στο χωριό Πύργοι Θερμής, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα Βυζαντινά μνημεία της Λέσβου, ο σταυροειδής ναός της Παναγίας Τρουλλωτής. Είναι χτισμένος σε μια περιοχή με ιστορία 5.000 χιλιάδων χρόνων, μια και σε πολύ μικρή απόσταση βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Θερμής.
Ο ναός δημιούργημα πιθανότατα του 14ου αιώνα, είναι το παλαιότερο χριστιανικό κτίσμα που σώζεται σχεδόν αυτούσιο από την Βυζαντινή εποχή στην Λέσβο. Στην τοιχοποιία του υπάρχουν εντοιχισμένα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, από τα οποία ενδιαφέρον παρουσιάζουν δυο μαρμάρινα ανάγλυφα στο νότιο τοίχο του νάρθηκα, που κοσμούνται με ανθρώπινες φιγούρες και μορφές ζώων, προερχόμενα ίσως από τον πλησίον αρχαίο ναό της Θερμίας Αρτέμιδος.
Στο εσωτερικό του ναού σώζεται τμήμα των τοιχογραφιών του, οι οποίες χρονολογούνται βάσει επιγραφής στο έτος 1650. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του χρονολογείται στον 18ο αιώνα και είναι ένα από τα ωραιότερα δείγματα ξυλογλυπτικής στην Λέσβο.
Ιαματικές Πηγές Θερμής
Σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από τη Μυτιλήνη, συναντάμε την ιαματική πηγή της Λουτρόπολης Θερμής. Το 1845 επισκέφτηκε τη Λέσβο ο Γερμανός χημικός Λαντενέρ ο οποίος αναφέρει ότι τα συστατικά της συντελούν στη θεραπεία των χρόνιων ρευματισμών, αρθρίτιδας και δερματικών παθήσεων.
Η περιοχή γύρω από τις ιαματικές πηγές είναι υπέροχη με τις φυσικές ομορφιές της. Ο ορίζοντας προς τη θάλασσα απέραντος και διαυγής, η πλούσια πανίδα σε ένα μοναδικό συνδυασμό βουνού και θάλασσας. Η ονειρεμένη παραλία ιδίως τις καλοκαιρινές νύχτες, πείθει τον κάθε επισκέπτη, ότι η προνομιούχα αυτή γωνιά ,αποτελεί καταφύγιο όχι μόνο για τους ασθενείς αλλά και για τους καταβεβλημένους από κάθε πνευματική ,ψυχική και σωματική κόπωση. Στις δύο αρχαίες θολωτές δεξαμενές, που βρίσκονται πίσω από το σημερινό υδροθεραπευτήριο, διακρίνει κανείς τη διαχρονική ιστορία του χώρου. Η λουτρόπολη Θερμής αποτελεί ένα θέρετρο προσέλκυσης όλη τη διάρκεια του χρόνου. Οι ιαματικές πηγές σε συνδυασμό με το εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον, την υπήνεμη τοποθεσία της, την έλλειψη υγρασίας αλλά και την τουριστική υποδομή καθιστούν το περιβάλλον μοναδικό. Η ανάλυση του νερού της ιαματικής πηγής Θερμής έχει ως εξής:
- Θερμοκρασία: 49,9 βαθμοί Κελσίου
- Ραδιενέργεια: 0,8 μονάδες Mache
- Χαρακτηρισμός: Θερμή σιδηρούχος αλιπηγή.
- Ενδείξεις: Ασφαλής θεραπεία Ρευματισμών, λίθων νεφρού, ήπατος, διαβήτη, νεφρών, γυναικολογικών παθήσεων, κυκλοφοριακού συστήματος και δερματικών παθήσεων. Ακόμη τα ιαματικά νερά της Θερμής ενδείκνυνται και για παθήσεις αρτηριοσκλήρωσης και υπέρτασης, κατά της ισχιαλγίας, παθήσεων των νεύρων, μεγαλοσπληνίας, παράλυσης και ραχίτιδας.
Πώς μπορώ να κάνω ...?
