Μανταμάδος

Περιγραφή

Σε απόσταση 38 χιλ. βόρεια της Μυτιλήνης βρίσκεται ο Μανταμάδος, έδρα του ομώνυμου Δήμου, γνωστός σε όλη τη χώρα για το Μοναστήρι του Ταξιάρχη, για τη μεγάλη και σπουδαία παράδοσή του στην τέχνη της κεραμικής καθώς και για τα γαλακτοκομικά του προϊόντα. Το ορεινό χωριό της Β.Α. Λέσβου με ιστορία και πολιτιστική παράδοση, συνδέεται άμεσα με το ιερό προσκύνημα του Ταξιάρχη Αρχάγγελου Μιχαήλ, ολόσωμο ανάγλυφο, που η παράδοση το θέλει πλασμένο από χώμα κι αίμα καλόγερων που σφαγιάστηκαν απ’ τους Αγαρηνούς ή Σαρακηνούς πειρατές, εκτός από ένα μοναχό που σώθηκε κρυμμένος στην οροφή του ιερού ναού και ο ίδιος έπλασε το σημερινό ανάγλυφο καθιστό σε βράχο. Είναι το μεγαλύτερο χωριό σε πληθυσμό στη Β.Α. Λέσβο, που επί τουρκοκρατίας και λίγο αργότερα αλλά και σήμερα με τα γειτονικά χωριά Κάπη, Κλειού και Πελόπη, αποτελεί το Δήμο Μανταμάδου.

Όπως και τα περισσότερα χωριά που βρίσκονται σε γούβες, απομακρυσμένα κι αθέατα από τη θάλασσα, έτσι κι ο Μανταμάδος δημιουργήθηκε από τη συγχώνευση αρκετών παραλιακών οικισμών της περιοχής, που εξαιτίας των επανειλημμένων επιδρομών των πειρατών κατά το μεσαίωνα, οι κάτοικοι εγκατέλειψαν αυτές τις εξαίσιες παραθαλάσσιες περιοχές όπου ζούσαν με την ενασχόληση της αλιείας, της κτηνοτροφίας και της αγγειοπλαστικής κι εγκαταστάθηκαν γύρω απ’το ιερό και γνωστό από τότε θαυματουργό προσκύνημα του Ταξιάρχη στη θέση «Παλιού Α’ στράτ’γους (Παλαιός Αρχιστράτηγος)», όπου βρίσκονται υπολείμματα ερειπίων της πρώτης μικρής εκκλησούλας. Από τότε είναι προστάτης και πολιούχος του Μανταμάδου αλλά κι ολόκληρου του νησιού κατά τις δύσκολες μέρες της τουρκοκρατίας, όπου υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες για τις τακτικές εμφανίσεις του.

Στην πλατεία του χωριού, βρίσκεται ένας περικαλλής ναός αυτός του Αγίου Βασιλείου με ξυλόγλυπτο τέμπλο, που κατασκευάστηκε το 1750.Αξίζει να επισκεφτείτε τον Ιερό Ναό του Αγίου Στεφάνου, μια σταυροειδής βασιλική μικρών διαστάσεων χτισμένη κατά τους υστεροβυζαντινούς χρόνους σε έναν κατάφυτο ελαιώνα.

Αξίζει να δοκιμάσετε τα γαλακτομικά προϊόντα του Μανταμάδου και κυρίως το γιαούρτι του, φτιαγμένο με τον αυθεντικό τρόπο.

Ο Δήμος Μανταμάδου περιλαμβάνει εκτός από τον ομώνυμο οικισμό και τα γραφικά χωριά Κάπη, Κλειού και Πελόπη. Παραθαλάσσιες περιοχές είναι η Πεδή, ο Ασπροπόταμος, ο Αγιος Στέφανος, ο Παλιός και λίγο βορειότερα το Γενί Λιμάνι και τα Τσόνια με όμορφα ταβερνάκια όπου μπορεί κανείς να χαλαρώσει και να πιει το ούζο του.

Δημογραφικά και Ιστορικά στοιχεία
Ο Δήμος Μανταμάδου έχει πληθυσμό 3.210 κατοίκους και έκταση 119.585 στρέμματα. Έδρα του Δήμου είναι ο Μανταμάδος και περιλαμβάνει 4 Δημοτικά Διαμερίσματα: Μανταμάδου, Κάπης, Κλειούς, Πελόπης.Για τον Μανταμάδο δεν έχουμε θετικές πηγές για την χρονολογία σύστασης του. Μερικοί ισχυρίζονται πως η σύσταση του σημειώθηκε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, στην περιοχή «Λεσβάδος»,όπου βρίσκεται σήμερα το μοναστήρι του Ταξιάρχη. Για άλλους ο πρώτος πυρήνας του Μανταμάδου σχηματίστηκε από τους διαλυμένους παραλιακούς οικισμούς εξαιτίας των πειρατών στην σημερινή θέση.

Αξιοθέατα

Μονή Ταξιάρχη Μιχαήλ
Η παράδοση το θέλει Βυζαντινό μοναστήρι που ερημώθηκε σε απροσδιόριστη εποχή για να λειτουργήσει αργότερα και μέχρι σήμερα, ως ενοριακός ναός. Αποτελεί μεγάλο προσκύνημα ενώ οφείλει την αίγλη του στη θαυματουργή ανάγλυφη εικόνα του αρχαγγέλου Μιχαήλ, μία από τις ελάχιστες ανάγλυφες εικόνες σε ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο. Ο θρύλος τη θέλει πλασμένη από χώμα και αίμα. Πριν πολλούς αιώνες, η μονή δέχτηκε την επιδρομή Σαρακηνών πειρατών, οι οποίοι κατάσφαξαν τους μοναχούς, με εξαίρεση ένα νέο δόκιμο καλόγερο, ο οποίος πρόλαβε να κρυφτεί στην οροφή της εκκλησιάς. Από κει είδε μετά το μακελειό τη μορφή του Αρχάγγελου να φτερουγίζει πάνω από τα πτώματα των μοναχών. Παίρνοντας χώμα και το αίμα τους έφτιαξε τη μορφή του Ταξιάρχη όπως πρόλαβε να την αντικρύσει, πριν εκείνος φτερουγίζει με δύναμη για να τιμωρήσει με θάνατο τους πειρατές. Από τότε είναι προστάτης και πολιούχος του Μανταμάδου αλλά κι ολόκληρου του νησιού.

Από τις δύσκολες μέρες της Τουρκοκρατίας σώζονται αρκετές μαρτυρίες για τακτικές εμφανίσεις του. Ίσως και να μην είναι σύμπτωση ότι η Μυτιλήνη απελευθερώθηκε από τους Τούρκους την 8η Νοεμβρίου 1912, ανήμερα της γιορτής του Ταξιάρχη. Και δεν ήταν λίγοι οι Λέσβιοι που αναρριγούσαν διηγούμενοι ότι τον είδαν καβαλάρη στο άλογό του να οδηγεί τον Ελληνικό Στρατό ενάντια στον Τουρκικό κατά τις μάχες της απελευθέρωσης.Μέχρι σήμερα η εικόνα προκαλεί δέος με το αυστηρό ύφος του Αρχαγγέλου, τα μεγάλα μάτια και το μαύρο —από το χρόνο και τη λειτουργική χρήση— χρώμα, με το μεγάλο πρόσωπο, τη φοβερή ρομφαία και τα επιχρυσωμένα φτερά. Μπροστά της, οι πιστοί εναποθέτουν μέχρι σήμερα ως τάματα σιδερένια παπούτσια, απόρροια της παράδοσης που θέλει τον αρχιστράτηγο να τα φορά τις νύχτες.

Η εκκλησία γιορτάζει την Κυριακή των Μυροφόρων, με μεγάλο θρησκευτικό και εμπορικό πανηγύρι συνοδευόμενο με ζωοθυσία και κατόπιν παρασκευή του παραδοσιακού φαγητού «κισκέτς», το οποίο διανέμεται εθιμοτυπικά στους προσκυνητές οι οποίοι εξακολουθούν σε μεγάλο ποσοστό να έρχονται στον Άγιο με τα πόδια την παραμονή της γιορτής από χιλιόμετρα μακριά.

Ιερός Ναός Αγίου Στεφάνου
Σταυροειδής βασιλική μικρών διαστάσεων χτισμένη κατά τους υστεροβυζαντινούς χρόνους σε έναν κατάφυτο ελαιώνα. Αρχικά σκεπαζόταν με τρούλο, ο οποίος είχε ήδη καταρρεύσει στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν επισκέφτηκε το ναό ο περιηγητής Newton

Η στέγη ανακατασκευάστηκε από τους κατοίκους της περιοχής, με την τοποθέτηση ξύλινων δοκών και κάλυψη με κεραμίδια. Στην ανατολική πλευρά ξεχωρίζουν οι τρεις μικρές ημικυκλικές αψίδες του Ιερού, ενώ «τυφλά» αψιδώματα διακοσμούν το βόρειο και νότιο τοίχο.

Παραλίες

Πεδί
Η παραλία του Πεδίου βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Μανταμάδο, στο δρόμο προς τη Μυτιλήνη. Βρίσκεται στην παραλία του Ασπροπόταμου στον κόλπο του Μακρύ Γιαλού.

Ασπροπόταμος
Η παραλία Ασπροπόταμος απέχει λίγα χιλιόμετρα από το Μανταμάδο, στο δρόμο προς τη Μυτιλήνη. Βρίσκεται ανάμεσα στις παραλίες Άγιος Στέφανος και Πέδι, στον κόλπο του Μακρύ Γιαλού. Έχουν θέα στα νησιά Τόκμακια.

Άγιος Στέφανος
Η παραλία του Αγίου Στεφάνου βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Μανταμάδο. Είναι μια θαυμάσια παραλία, που βρίσκεται μετά την παραλία του Ασπροπόταμου και έχει θέα στα νησιά της Τεκμακίας.

Παλιός
Η παραλία του Παλιού βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Μανταμάδο. Είναι μια γραφική τοποθεσία με θέα στα νησιά Τόκμακια. Μπορείτε να επισκεφθείτε την παραλία ακολουθώντας το δρόμο μετά την παραλία του Αγίου Στεφάνου ή τον δρόμο μετά τη Μονή Αρχαγγέλου.

Γενί Λιμάνι
Το Γενί Λιμάνι βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Μανταμάδος, το δρόμο προς το Κλειώ. Πρόκειται για μια περιοχή όπου μπορείτε να απολαύσετε το μπάνιο και να φάτε με ασφάλεια.

Τσόνια
Η παραλία Τσόνια βρίσκεται πέρα από το χωριό Κλειώ. Εδώ μπορείτε να χαλαρώσετε πίνοντας ούζο και να απολαύσετε το μπάνιο σας.